Een ontmoeting met een ree tijdens een natuurwandeling is altijd goed voor een kleine adrenalinestoot. Met de adem ingehouden hun gedrag observeren, hun mooie ogen en de sierlijkheid waarmee ze zich uit de voeten maken, zijn perfecte ingrediënten voor positieve vibes. Nooit eerder waren de kansen op de ontmoeting met een ree in onze regio zo groot. Nochtans was het ooit anders.
Toen ik in de jaren 1970-1990 de verschillende natuurgebieden in het Brugse Ommeland leerde kennen, was een ontmoeting met een ree uitgesloten. In West-Vlaanderen werd in die periode slechts af en toe in de omgeving van Poperinge-Heuvelland een verdwaald dier uit de Noord-Franse bossen opgemerkt. In 1995 doken plots simultaan waarnemingen op in de Vlaamse Zandstreek in het park van Poeke en in enkele kleine bosgebiedjes ten oosten van Sijsele en Maldegem. Bij de waarneming in Maldegem (Boterhoek-St.jansbos) wordt in de Vlaamse Zoogdierendatabank (cit. www.waarnemingen.be) de opmerking gegeven “gekweekt door jagers”. Dat de kolonisatie van onze streek zo goed als zeker op een zetje van de mens kon rekenen, blijkt ook uit een ontsnapt exemplaar in de bebouwde kom van Veldegem in 1997. Met mondjesmaat worden daarna gedocumenteerde waarnemingen gedaan in de bos- en jachtgebieden te Torhout (Wijnendalebos in 2001 en Groenhovebos in 2002), Knesselare-Ursel in 2002 (Drongengoed) en Wingene in 2006 (Wildenburg-Vagevuurbossen). Nieuwe gebieden worden gekoloniseerd in Oostkamp in 2008 (Zorgvliet en Kasteel De Hoesten), Sint-Andries in 2009 (Duvelsgat) en Knokke in 2009 (Koningsbos-Hazegrasduinen). Vanaf 2010 groeit de populatie Ree snel en volgen waarnemingen in talrijke andere bosgebieden.
Momenteel is het ree met een stevige populatie aanwezig in alle boscomplexen ten zuiden van de E40 en ten oosten van de N44 Aalter-Maldegem. Een populatie is inmiddels ook aanwezig in Ryckevelde en de Assebroekse Meersen en Steenbrugse bosjes (allen mogelijke nazaten van de allereerste dieren in de omgeving van Sijsele) en in de Zwinbosjes (nazaten van de dieren in Koningsbos-Hazegrasduinen?). Op onderstaande ‘heatmap’ voor ree van de website waarnemingen.be valt heel erg op hoe de autosnelwegen E40 en N44 natuurlijke barrières zijn voor de aanwezige reeënpopulaties. Er zijn talrijke meldingen van ree als verkeerslachtoffer langs de E40 en andere belangrijke verkeersassen in de regio. Toch slaagden enkele dieren er wellicht in om de E40 levend over te steken en geschikt leefgebied te koloniseren ter hoogte van kasteel De Cellen-Gruuthuyse in Oostkamp en De Vaanders in Beernem. Dit is in de veronderstelling dat ze daar niet voor de jacht zijn geïntroduceerd. Zeer opvallend is dat het Ree geen vaste voet lijkt te krijgen in de bossen van Beisbroek-Tudor-Tillegem en omgeving, nochtans zeer geschikt leefgebied. Of zou het toch te maken hebben met het feit dat dit al heel lang domeinen in overheidseigendom zijn zonder belangrijke jachtfunctie? Ook de polderstreek blijft grotendeels ree-vrij, op enkele waarnemingen na in de Zwinstreek en Kleiputten van Hoeke, hoofdzakelijk ten N en O van de A11. Het Boudewijnkanaal leek een overbrugbare barrière tot op 7 jan. 2020 een dode ree gevonden wordt in het weidevogelreservaat van Ter Doest. Bij het schrijven van dit stukje is volgens waarnemingen.be enkel nog de polderstreek in de driehoek Oostende-Brugge-Zeebrugge volledig ree-vrij: geen waarnemingen dus in potentieel geschikte gebieden zoals de Meetkerkse moeren of Uitkerkse Polder.
Enter Covid-19. Heel Vlaanderen gaat in lockdown en het verkeer valt stil. Een deken van rust daalt neer. In de bestaande reeënpopulaties grijpen enkele dieren hun kans om nieuw leefgebied te koloniseren. Reeën duiken nu plots op in gebieden waar ze voordien nooit eerder gezien werden, zoals de Wulgenbroeken, aan de Warandeputten, in de Leiemeersen (beide zijden van het kanaal), het Beverhoutsveld en de vallei van de Merlebeek. Als de mens in huis is, dansen de reeën: plotseling blijken de E40, de spoorweg en het kanaal geen onoverbrugbare barrière meer. Spectaculair als je het mij vraagt! Het valt natuurlijk nog te bezien of reeën zich in hoger vernoemde gebieden ook in de toekomst definitief zullen kunnen vestigen, want het zijn dieren die erg op rust zijn gesteld. Op waarnemingen.be blijft u op de hoogte!
Naschrift: Momenteel wordt aan beide zijden van de E40 tussen Nevele en Aalter een veeraster geplaatst om verkeersslachtoffers zoals ree zo veel mogelijk te vermijden. Mogelijk wordt dit raster in de toekomst ook nog uitgebreid richting Brugge. Vanuit het oogpunt verkeersveiligheid is dit een positieve zaak, maar functionele ecoducten over de autostrade zijn dan wenselijk om de barrièrewerking niet nog te vergroten.
Kris Decleer
