Soortenrijke, droge en natte, schraalgraslanden zijn het uithangbord van Gevaerts-Noord, een deelgebied van de Vallei van de Zuidleie. Het 7,5ha grote natuurgebied omvat de 2km lange kanaalberm en aangrenzende gronden op de rechteroever van het kanaal Gent-Brugge, stroomopwaarts de Keersluis (grondgebied Beernem). Het vrij toegankelijke gebied is in alle seizoenen een bezoekje waard. In het najaar zijn de vele soorten paddenstoelen er een blikvanger.
De paddenstoelenwerkgroep ‘Meetjesland’ brengt sinds 2006 een jaarlijks bezoek aan het gebied onder leiding van Etienne Vanaelst. Terwijl de gewone bezoeker vooral oog zal hebben voor opvallende soorten als de Vliegenzwam of de Grote parasolzwam, speuren de experten ook naar de kleinere en moeilijker te determineren soorten. Tot nu toe zijn zo’n 215 soorten uit het gebied bekend, waaronder 30 rodelijst- of zeer zeldzame soorten. Voor meer dan een op de tien soorten paddenstoelen die in Gevaerts-Noord voorkomen heeft het gebied dus bijzondere waarde in Vlaanderen !
Soortenrijke schraalgraslanden hebben we nog nauwelijks in Vlaanderen en het hoeft dus niet te verwonderen dat in Gevaerts-Noord verschillende bijzondere soorten voorkomen, waaronder 5 soorten Wasplaten, ook wel de orchideeën onder de paddenstoelen genoemd. Speciaal te vermelden zijn de Elfenwasplaat en de Kabouterwasplaat. Andere bijzondere soorten in de droge schraalgraslanden zijn Verblekende en Gele knotszwam, Ruitjesbovist, Harig mosklokje, Kleine grauwkop, Pelargonium-, Somber en Honingkleurig trechtertje, Knobbelspoorsatijnzwam en Graszwartkorstje. In de natte schraalgraslanden behoren Viltige vaalhoed, Moerasbossatijnzwam en Modderzwavelkop tot de zeldzaamheden. De ezeltjes die in het gebied grazen doen ook hun duit in het zakje: op hun mest groeit het zeldzame Paardenvijgbreeksteeltje. Op konijnenkeutels zowaar het uiterst zeldzame Flapsporig menhirzwammetje (what’s in a name?).
Kenmerkend voor de zandige kanaaldijk zijn de vele solitaire bomen en oude, open hakhoutbestanden van Zomereik, gemengd met wilg, berk, iep en ook een paar oude solitaire canadapopulieren. Heel wat paddenstoelen vormen een zogenaamde ‘ectomycorrhiza’ met de wortels van deze bomen. Het betreft een ingenieuze samenlevingsvorm waarbij schimmeldraden in en om de boomworteltopjes groeien. De boom levert suikers aan de schimmels, terwijl die laatste op hun beurt voedingsstoffen en water uit de bodem halen en die aan de bomen leveren. Daarmee spelen mycorrhizaschimmels een belangrijke rol in de voedselvoorziening van de bomen. Ze dragen ook bij aan hun resistentie tegen ziektes en droogte. Het is een complexe wereld waar we nog niet alle finesses van begrijpen. Wel is bekend dat vele ectomycorrhiza-paddenstoelen aan specifieke boomsoorten zijn gebonden en dat de vele soorten van zandgronden erg gevoelig zijn voor stikstofdepositie en bodemverstoring. Hun aanwezigheid wijst vaak op een goede milieukwaliteit en een stabiel, oud leefgebied. Bijzondere ectomycorrhiza-soorten die op de kanaaldijk voorkomen zijn o.a. Siersteelgordijnzwam, Kleinsporige galgordijnzwam, Cederhoutgordijnzwam, Bleke wilgengordijnzwam, Sombere vezelkop, Vaaloranje melkzwam, Stinkende russula, Zwartrode russula, Geringde ridderzwam en Populierridderzwam.
De bonte verscheidenheid en het hoge aandeel bijzondere soorten in Gevaerts-Noord bewijst nogmaals de grote ecologische waarde van het gebied. Het beheer van Natuurpunt gericht op behoud en herstel van de soortenrijke schraalgraslanden werpt duidelijk zijn vruchten af. Tevens blijkt het erg belangrijk om op de zonnige, schrale en oude kanaalberm een voldoende aandeel solitaire bomen en open hakhout in stand te houden. Dit laatste is niet zonder belang vermits de waterwegbeheerder en eigenaar van het gebied (NV Waterwegen en Zeekanaal), liever zou hebben dat de meeste bomen op de kanaaldijk verdwijnen. Dit zou bovendien ook nadelig zijn voor dagvlinders als Eikenpage, zeldzamer wordende broedvogels als Zomertortel en Kneu en de bedreigde Hazelworm. In elk geval is Natuurpunt voorstander om niet rigoureus, maar gefaseerd te werk te gaan bij het hakhoutbeheer en het selectief verwijderen van bomen, waarbij bodemschade in de kwetsbare zones zoveel mogelijk beperkt blijft. We hopen dat WenZ en de toeziende overheid (Agentschap Natuur en Bos) hier oren naar hebben !
Een volledige lijst van de tot nu toe aangetroffen paddenstoelen in Gevaerts-Noord is hier te vinden.
Gele knotszwam
Ruitjesbovist
Elfenwasplaat