18/12/2011: Nieuwe aankoop in de Vallei van de Zuidleie (Oostkamp-Beernem): de Merlebeek

Soms wordt een mens nog eens aangenaam verrast: plots blijken waardevolle restanten natuur nog voor te komen in gebieden waar je die niet direct verwacht. Op de grens tussen Beernem en Oostkamp ligt zo’n gebiedje, te midden intensief landbouwgebied, dat bij heel weinig streekkenners bekend is. Het zijn natte, verzopen gronden langsheen een nietig beekje van nauwelijks 2,5km lang: de Merlebeek. Dit beekje vangt het overtollige water op van een smalle zone tussen de E40 en de spoorweg Brugge-Gent en voert het af naar het kanaal Gent-Brugge ter hoogte van de Vallei van de Zuidleie.

Bronbosje met uittredend ijzerrijk grondwater, herkenbaar aan de roestbruine kleur. Dotterbloemen en zeggenbulten sieren het voorjaarsaspect.

In 2010 werd Natuurpunt gecontacteerd of we geen interesse hadden voor zo’n 6 ha natte gronden in het gebied. De gronden stonden reeds lange tijd te koop en geen enkele landbouwer bleek geïnteresseerd. Bij onze eerste kennismaking waren wij onmiddellijk enthousiast. Het gebied bleek uitermate rijk aan opkwellend, ijzerrijk grondwater, een bijzonder fenomeen in de regio, zoals dat ook in de Leiemeersen aanwezig is. Alleen bestaat de bodem hier grotendeels uit zand of lemig zand. Het gaat om een regionaal grondwatersysteem gevoed door regenwater dat infiltreert ter hoogte van het hoger gelegen boscomplex van Driekoningen en Bulskampveld. Het ijzerrijke grondwater kleurt alle sloten en poeltjes, en ook de Merlebeek zelf, typisch roestbruin. Voor wie goed zoekt, zijn er her en der nog enkele relicten te vinden van plantensoorten die aangeven dat het gebied grote potenties heeft voor natuurherstel. In een slootje vonden we nog enkele exemplaren van de prachtige Waterviolier, een typische soort van kwelgebieden. In een piepklein bronbosje staat nog Dotterbloem en andere typische soorten van moerasbos zoals Elzenzegge en Ijle zegge.

Een groot deel van de natte graslanden bleek verlaten door de landbouw en ingepalmd door vegetaties van Riet, Oeverzegge of biezen. Door de voorgeschiedenis van bemesting zijn de meeste graslanden zeer soortenarm.  In de perceelranden zijn er echter nog enkele relictsoorten te vinden van de vroegere bloemrijke hooilanden die hier lagen, zoals Veldrus, Tweerijige zegge, Moerasrolklaver, Grote wederik, Egelboterbloem, Reukgras, Knoopkruid en Kale jonker. Ze doen ons geloven dat, mits de gepaste maatregelen, hier op termijn herstelpotenties voor zeer waardevolle natuur aanwezig zijn. Daarbij zijn verrassingen niet uitgesloten, zo bewees de spectaculaire vondst van de zeer zeldzame Klimopwaterranonkel in de directe omgeving.

Dit gebied was te waardevol om te laten schieten en dus besloten we er voor te gaan! Natuurpunt kocht inmiddels zo’n 8ha langs de Merlebeek. We hebben nog enkele hectare te gaan om een logisch, min of meer samenhangende zone te creëren die we natuurgericht kunnen beheren zonder de omliggende landbouw te hinderen. Er zal ook zo veel mogelijk worden samengewerkt met lokale landbouwers. Planologisch is het gebied langs de Merlebeek in het provinciaal ruimtelijk structuurplan aangeduid als natuurverbindingsgebied. Ter hoogte van de monding in het kanaal is 1,5 ha gelegen in Europees beschermd Habitatrichtlijngebied. De Merlebeek zelf is door de provincie West-Vlaanderen, grotendeels beheerder van de waterloop, erkend als een van de ecologisch prioritaire beeklopen in de regio. Dit biedt Natuurpunt de nodige legitimiteit om een kleinschalig natuurproject uit te bouwen, aansluitend bij onze percelen in de Vallei van de Zuidleie langsheen het kanaal Gent-Brugge. Het gebied vormt bovendien ecologisch en recreatief een essentiële verbinding tussen het bosgebied van Driekoningen-Bulskampveld-Vagevuurbossen (landschapspark Bulskampveld in wording) en de ecologisch en recreatief even belangrijke as van het kanaal Gent-Brugge. Zo kunnen we bouwen aan een samenhangend netwerk van natuur- en recreatiegebieden in de regio!

Grote zeggenvegetaties en ruigten

Merlebeek

Verlaten hooiland en moerasbosje langs de Merlebeek.

Merlebeek

Merlebeek

Klimopwaterranonkel, een grote zeldzaamheid in Vlaanderen, is in de Brugse veldzone slechts van een andere, kleine vindplaats gekend. De aanwezigheid ervan, wijst op grote potenties voor het gebied langs de Merlebeek.